In opdracht van het ministerie van Economische Zaken evalueerden CE Delft en SEO Economisch Onderzoek de doeltreffendheid en doelmatigheid van de Stimuleringsregeling Duurzame energieproductie (SDE+) over de periode 2011-2015. De algehele bevinding is dat de systematiek van SDE+ beter in elkaar zit dan de voorgaande subsidieregelingen MEP en SDE. Een groot deel van de met SDE+ ondersteunde productie komt zonder SDE+- subsidie vermoedelijk niet tot stand. Mogelijke verbeterpunten liggen in de uitvoering van de regeling en zijn onder andere gericht op verbetering van de realisatie en op het gerichter rekening houden met de kenmerken van verschillende biomassamarkten in de SDE+ regeling.
In het Energieakkoord is overeengekomen dat het aandeel hernieuwbare energie sterk zal moeten groeien. Het belangrijkste instrument dat hier momenteel in voorziet is de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE+). Deze regeling compenseert het verschil tussen de kostprijs van een hernieuwbaar energieproject en de marktwaarde van de geleverde energie: de zogenaamde onrendabele top. De SDE+-regeling richt zich op deze wijze op de uitrol van hernieuwbare energietechnieken.
Bevindingen doeltreffendheid
In de periode 2011-2015 zijn in totaal 8.076 subsidieaanvragen in het kader van de SDE+ gedaan. Figuur 1 laat de verdeling van alle aanvragen naar status zien per 1 januari 2016. De figuur laat zien welke fasen worden onderscheiden en dat 22% van de aangevraagde projecten op dat moment in productie is genomen. Naar verwachting zullen nog meer installaties uit de in 2011-2015 toegezegde subsidies in productie worden genomen, aangezien 30% (2.400) van de aanvragen nog de status heeft van ‘in ontwikkeling’.
Figuur 1: Verdeling aantal aanvragen SDE+ 2011-2015 naar status, 1 januari 2016
Noot: Het gaat hier niet om unieke aanvragen. Een aanvraag kan, na afwijzing, nog een keer gedaan zijn en kan dus tot meerdere hokjes worden gerekend.
Van de goedgekeurde aanvragen geeft Figuur 2 de productie. De productie van hernieuwbare energie die door de SDE+ mogelijk wordt gemaakt, neemt in de periode 2011-2015 toe tot in totaal ruim 13.000 TJ.
Een groot deel van deze productie komt zonder de SDE+ vermoedelijk niet tot stand. Deze conclusie is gebaseerd op interviews, enquêtes en data-analyses. Exacte cijfers kunnen hierover echter niet worden gegeven. Het lage aandeel ‘free riders’ is in lijn met een subsidie die gericht is op het vergoeden van de onrendabele top van een investering.
Figuur 2: Productie uit installaties met SDE+ ondersteund in 2011-2015
Bevindingen doelmatigheid
De vormgeving van SDE+ kent diverse kenmerken die beogen de doelmatigheid te bevorderen. Zo poogt SDE+ de concurrentie te bevorderen door met één budget te werken in plaats van met deelbudgetten per technologie. Op deze manier concurreren alle technologieën om hetzelfde budget. Daarnaast bestaat er een gefaseerde openstelling met oplopende fasebedragen, wat wil zeggen dat in de eerste fase alleen kan worden ingediend voor de goedkoopste technologieën, daarna de één-na-goedkoopste, etc., totdat het budget uitgeput is. Ook kunnen ondernemers die denken goedkoper hernieuwbare energie te kunnen produceren dan de vastgestelde bedragen, eerder (een lagere) subsidie aanvragen in de zogenaamde ‘vrije categorie’.
De analyse van de data laat zien dat de beoogde concurrentieprikkel via de vrije categorie daadwerkelijk heeft geleid tot besparingen op de subsidie-uitgaven ten opzichte van een systeem zoals de SDE waarin een maximaal basisbedrag werd toegewezen. De gefaseerde openstelling inclusief de mogelijkheid tot indiening in de vrije categorie stimuleert ondernemers om tegen zo laag mogelijke kosten hernieuwbare energie op te wekken. Uit interviews blijkt dat ondernemers de kans op uitputting van het budget in belangrijke mate laten meewegen bij indiening in de vrije categorie. De enquête bevestigt het beeld dat indieners in de vrije categorie de kans om subsidie te krijgen belangrijker vinden dan reguliere indieners, en de omvang van de subsidie minder belangrijk.
Aanbevelingen
De mogelijke verbeterpunten die zijn geconstateerd liggen in de uitvoering van de regeling en zijn er op gericht om realisatie in de vrije categorie te verbeteren en om gerichter rekening te houden met de kenmerken van verschillende biomassamarkten in de SDE+.
Klik hier voor de rapportage van de evaluatie van de SDE+.
Verdere informatie: Martijn Blom (CE Delft, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) en Bert Hof (SEO Economisch Onderzoek, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).