Kris Bachus maakte in zijn doctoraatsstudie een diepteanalyse van het gebruik van milieubelastingen als een sturend beleidsinstrument. Het is gebaseerd op inzichten uit zowel economie als politieke wetenschappen. De centrale onderzoeksvraag is “Hoe kan het gebruik van milieubelastingen als sturend beleidsinstrument worden verklaard, gemeten en geoptimaliseerd?”
Deze vraag herbergt meerdere onderliggende onderzoeksvragen, die worden uitgewerkt in een inleidend hoofdstuk, vier academische publicaties en een concluderend hoofdstuk (zie figuur 1).
Figuur 1: Opbouw van de studie
NB: ET(R) staat voor Environmental Tax (Reform)
In de Inleiding wordt een analyse uitgevoerd van de belangrijkste beleidsmodellen, die verklaren hoe beleidsbeslissingen tot stand komen. Hoewel het instrument van milieubelastingen kenmerken vertoont van het rationele beleidsmodel, wordt het in deze studie eerder in het mixed-scanning model geplaatst omwille van een realistischere kijk op beleidsvorming. Vervolgens wordt een typologie van beleidsinstrumenten ontwikkeld en wordt de instrumentenkeuze door beleidsmakers verklaard, zowel in theorie als in praktijk.
In Paper 1 wordt het belastingsinstrument vergeleken met verhandelbare emissierechten in de context van klimaatbeleid, zowel in theorie als in een casestudy over China. Hoewel het theoretische potentieel van beide instrumenten vergelijkbaar is, blijkt een koolstofbelasting de betere optie voor de case van China, rekening houdend met de complexiteit van het design en de beperkte institutionele capaciteit en ervaring. Anderzijds is het maatschappelijk en politiek draagvlak voor emissiehandel groter dan voor een koolstofbelasting waardoor de keuze van China – net als die van de meeste andere landen – uiteindelijk op dit instrument is gevallen.
In Paper 2 worden de bestaande indicatoren voor het meten van de vergroening van het belastingsysteem geëvalueerd, en wordt een nieuw type van geaggregeerde indicator ontwikkeld, gebaseerd op indextheorie. Hoewel de validiteit van de nieuwe samengestelde indicator hoger is dan de meest gebruikte inkomstengebaseerde indicatoren, blijven een aantal validiteitsproblemen bestaan, en de complexiteit kan een last zijn bij het gebruik door overheidsactoren. Idealiter wordt de vergroening van het belastingstelsel beoordeeld aan de hand van een set van indicatoren, waaronder de inkomstengebaseerde indicatoren, individuele belastingtarieven, de nieuwe samengestelde indicator en het impliciete belastingtarief op energie.
In Paper 3 wordt de theorie van milieubelastingen geconfronteerd met de theorie van duurzaamheidstransities. Milieubelastingen blijken het grootste potentieel te hebben in het realiseren van technologische ontwikkeling en sociale praktijken, beide op de lange termijn. Daarnaast wordt de optimale impact verwacht van het gebruik van milieubelastingen in een beleidsmix, in combinatie met andere beleidsinstrumenten, -strategieën en -processen.
In Paper 4 wordt het maatschappelijk draagvlak voor milieubelastingen bestudeerd, zowel in theorie als empirisch, op basis van een enquête in Vlaanderen. Het draagvlak bij het publiek is kleiner wanneer de taksen met veel detail worden gespecificeerd. Scholingsgraad, inkomen en milieuattitude blijken determinanten te zijn voor hogere steun. De bestedingsopties voor de inkomsten kunnen in een rangschikking worden geplaatst, in de ‘Ladder of Acceptability of Revenue Recycling Options’ (LARRO), waarin uitgaven voor milieu de hoogste steun genieten (zie Figuur 2).
Figuur 2: 'Ladder of Acceptability of Revenue Recycling Options'
In de conclusie worden transversale besluiten voor het gebruik van milieubelastingen als sturend beleidsinstrument voorgesteld. Trade-offs of afruilen werden gevonden tussen enerzijds efficiëntie, en anderzijds aanvaardbaarheid, rechtvaardige verdeling, competitiviteit en robuustheid op de lange termijn. Een onderzoeksagenda voor de toekomst zou de vorm kunnen krijgen van een uitgebreid en geïntegreerd onderzoeksprogramma, waarin alle trade-offs worden geanalyseerd en empirische onderbouwing worden gezocht voor een betere kennis omtrent het gebruik van milieubelastingen als sturend beleidsinstrument.
Meer informatie hierover en ook de volledige tekst van het doctoraat kunnen hier gevonden worden of via een mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
