De opiniebijdrage van Marco Visscher over Ecomodernisme in de nieuwsbrief van juni 2017 vraagt om een kritische reactie.
De zelfverklaarde Ecomodernisten verkondigen een vooruitgangsgeloof dat grotendeels gebouwd is op reeds weerlegde en nog niet bewezen uitgangspunten. In feite zijn de onderbouwingen vaak kwalitatief wanneer een kwantitatieve behandeling nodig is, en bovendien gebaseerd op partiële beschouwingen. Veel aangedragen oplossingen zijn gebaseerd op verschuiving van de problematiek. Het is ondoenlijk in kort bestek alle dwalingen in het Ecomodernisme te behandelen. Ik beperk me tot enkele hoofdlijnen van het stukje van Visscher en enige daaraan gerelateerde passages in het boek.
“Economische groei is voorwaarde om goed voor het milieu te kunnen zorgen”
De Ecomodernisten stellen dat het niet nodig is om vanuit milieu-oogpunt de economische groei te beperken. Naarmate de economie groeit, zou ook de bereidheid om milieumaatregelen te nemen toe en wel zodanig dat bij stijgende omvang van de economie de mileubelasting afneemt.
Begin 90-er jaren werd een dergelijk idee al gelanceerd onder de noemer van milieu-Kuznetscurve. in het Engels afgekort tot EKC. In hun boek schrijven de ecomodernisten op p. 184: “De theorie, die overigens niet geheel onomstreden is, blijkt inmiddels te kloppen bij onder meer water- en luchtverontreiniging. De groene Kuznetscurve ondersteunt de gedachte dat we arme landen onvoorwaardelijk moeten laten doorgroeien in de verwachting dat de inwoners bij een bepaald welvaartsniveau gaan zorgen voor het milieu.”
In een tamelijk recente monografie gewijd aan de EKC wordt bovengenoemde bewering ingrijpend genuanceerd:
“In summary, the EKC with regards to air quality is observed when the pollution area is local, the pollutant is of a flow-type and decomposes in a relatively short time, and some regulations have already been introduced. When, as is the case with CO2, the pollutant is of a stock-type and few regulations have been introduced, the existence of the EKC remains controversial.” [1].
Maar ook als die controverse opgelost zou worden in het voordeel van de EKC voor CO2 dan zou je nog moeten uitrekenen of, als je van deze strategie uitgaat, we binnen de doelstelling van twee graden of minder opwarming blijven die in Parijs afgesproken is. Als we boven deze grens uitgaan krijgen we te maken met een nagenoeg onvoorspelbaar mondiaal klimaatsysteem. Bovendien is het inhumaan arme landen op te schepen met de gevolgen van klimaatverandering die door de rijke landen veroorzaakt wordt.
Ontkoppeling van economie en milieu
De belangrijkste maatregel die de ecomodernisten opvoeren ter ontkoppeling van economie en milieu is intensivering van de landbouw, zodat een zo groot mogelijk oppervlak voor de natuur overblijft. Deze strategie is sinds begin negentiger jaren ook al door Monsanto gepropageerd. Echter zolang deze landbouw in de volle grond en/of openlucht plaatsvindt, danwel anderszins met het milieu in verbinding staat, is de ontkoppeling niet volledig omdat landbouwchemicaliën en natuurlijke nutriënten zich buiten het landbouwgebied en in het grondwater kunnen verspreiden. Ook kunnen zaden en pollen van genetisch gemanipuleerde gewassen door wind, vogels en insecten in het natuurgebied gebracht worden en daar de natuurlijke ecosystemen belasten.
De hardnekkige overschrijding van acceptabele milieukwaliteitsnormen in grote steden toont aan dat een strategie van zoveel mogelijk in grote steden wonen ook zijn grenzen heeft.
Kernenergie
Het gevaar van kernenergie wordt gebagatelliseerd door te stellen dat kernenergie veel veiliger is dan steenkool. Hier worden ter vergelijking overlijdensgetallen genoemd zonder deze op vergelijkbare voet te brengen van capaciteit en te corrigeren voor het verschil in ouderdom van de in beide sectoren gebruikte installaties. En dat is op dit moment eigenlijk onmogelijk omdat het aantal kerncentrales dat zo oud is dat ouderdomskwalen een rol kunnen gaan spelen nog te klein is om statistisch relevant te zijn. Bovendien staan deze oude centrales vooral in economisch hoogontwikkelde landen, waar het toezicht op de veiligheid van centrales, en respons op calamiteiten redelijk goed ontwikkeld zijn, maar als deze techniek wereldwijd toegepast gaat worden zal het aantal kernongevallen waarschijnlijk toenemen en verder uit de hand lopen. Fukushima heeft desalniettemin aangetoond dat ook hoogontwikkelde landen risico’s over het hoofd kunnen zien. Bovendien is het aantal doden niet de enige schade die beschouwd moet worden. De sociale en economische ontwrichting van geëvacueerde gemeenschappen en schade aan andere economische sectoren bij kernongevallen moeten eveneens meegenomen worden. Verder is de problematiek van het kernafval van brandstof en afgedankte reactoren verre van opgelost. De kosten zijn erg hoog en het blijkt erg moeilijk de rekening bij de veroorzaker te innen. En dan is er nog het proliferatierisico.
De bejubelde Thoriumreactor heeft, zoals de Ecomodernisten zelf op p. 63 van hun boek zeer optimistisch aangeven, nog minstens 20 jaar ontwikkeling nodig en is niet proliferatievrij. Hoe zij tot de conclusie komen dat deze reactor die nog in zijn kinderschoenen staat goedkope energie zal leveren is mij een raadsel. De geschiedenis van de uraniumreactor heeft laten zien dat prijsberekeningen uitgaande van een prototype ver kunnen afliggen van de kosten van de uitontwikkelde technologie.
Broeikaseffect vertraagd?
De ecomodernisten komen waarschijnlijk mede tot hun roekeloze voorstellen omdat zij menen te weten dat de opwarming van de aarde minder snel verloopt dan door het IPCC berekend. Deze gedachte is echter al ruim voor publicatie van het boek weerlegd door diverse auteurs en samengevat door Jan Paul van Soest op:
http://www.gemeynt.nl/nl/blog/klimaat/verrassing-klimaatsceptici-maken-alarmerend-rapport/.
Het is betreurenswaardig dat in het boek niet gereageerd wordt op deze kritiek.
Nadere inlichtingen: Marcel Bovy, Bovy Sustainability Guidance, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., tel. +31626212771.
Referentie
[1] Uchiyama, K., 2016: Environmental Kuznets Curve Hypothesis and Carbon Dioxide Emissions, Springer, p. 18.