Met een geschatte waarde van 108 en 197 euro per duiktrip voor respectievelijk Nederlandse en Vlaamse duikers, wordt de totale toegangswaarde voor recreatief duiken in de Oosterschelde geschat op 21,7 miljoen euro per jaar.
Natuurgebieden zoals de Oosterschelde trekken dikwijls bezoekers aan vanuit verschillende landen. Aangezien budgetten voor het beheer van natuurgebieden beperkt zijn, is het de moeite waard om na te gaan of binnen- en buitenlandse bezoekers bereid zijn bij te dragen aan de kosten van dit beheer. In het bijzonder onderzoeken we de voorkeuren van Nederlandse en Vlaamse duikers voor een duiktrip naar de Oosterschelde, een riviermonding in Nederland dicht bij de Belgische grens.
Deze studie gebruikt de reiskostenmethode (TCM) en een discreet keuze-experiment (DCE) om de voorkeuren van recreatieve duikers voor duiktrips en het behoud van de biodiversiteit in de Oosterschelde te onderzoeken. Een vergelijking van de twee methodes illustreert de belangrijkste verschillen: de TCM-resultaten geven een beeld van de huidige waarde van het duiken, terwijl de DCE-resultaten aangeven welke veranderingen in biodiversiteit, faciliteiten en algemene duikervaring de voorkeur van duikers hebben. Het gebruik van twee waarderingsmethoden laat toe om de voorkeuren zowel vanuit een gebruikers- als vanuit een stewardship-perspectief te bekijken.
De bevraging werd begin 2017 via meer dan 500 duikclubs verspreid en leidde tot een dataset van 486 respondenten die minstens één keer waren gaan duiken in de Oosterschelde gedurende de twee voorgaande jaren. De dataset bevatte 74% Vlaamse en 26% Nederlandse respondenten (zie kaart).
De reiskostenramingen op basis van dagtrips leiden tot een geschat surplus van 108 en 197 euro per duikreis voor respectievelijk Nederlandse en Vlaamse duikers. In 2010 werden ongeveer 51.000 trips naar de Oosterschelde gemaakt door Nederlandse duikers en 82.000trips door Belgische duikers. Dit leidt tot een geschatte totale toegangswaarde van 21,7 miljoen euro per jaar voor recreatief duiken in de Oosterschelde.
Het keuze-experiment laat weinig verschil zien tussen de voorkeuren voor duikkenmerken bij Nederlandse en Vlaamse respondenten, met uitzondering van de aanwezigheid van een café of restaurant, wat positief werd gewaardeerd door Vlaamse duikers terwijl Nederlandse duikers er onverschillig tegenover stonden. Daarnaast hadden Vlaamse respondenten gemiddeld ook een grotere voorkeur voor een technisch eenvoudiger duik dan Nederlandse respondenten. Toch hebben de Vlaamse respondenten over het algemeen een grotere bereidheid om in de Oosterschelde te duiken dan de Nederlandse respondenten aangezien ze minder vaak de ‘geen duik’ optie kozen.
De hogere waardering voor duiken in de Oosterschelde door Vlamingen dan door Nederlanders kan deels worden verklaard door het gebrek aan volwaardige alternatieven in België, waar duiken in het Grevelingenmeer toch wel als een substituut kan worden aanzien in Nederland. Daarnaast haalden Nederlandse respondenten aan dat ze naast belastingen ook al een bijdrage aan de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) betaalden voor het beheer van duikplaatsen.
Hoewel betalingsprogramma's, zoals duiktags, voor administraties een interessante optie kunnen zijn om het beheer van natuurgebieden te financieren, kunnen beperkte overheidssteun en hoge administratieve kosten belangrijke obstakels zijn. Dit wordt geïllustreerd door het afschaffen in 2002 van de duikpas (Zeelandvergunning) die moest worden betaald door duikers in de Oosterschelde in het verleden met als reden de hoge toepassingskosten en ook door de mislukte poging om een dergelijke duikpas terug in te voeren in 2015-2016 door een gebrek aan draagvlak.
De studie wordt gepubliceerd als Rousseau, S. and A. Tejerizo Fuertes (2020). Country borders and the value of scuba diving in an estuary. Ocean and Coastal Management (doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2019.105002)
