De Europese Kaderrichtlijn mariene strategie (KRM) beoogt te komen tot een goede milieutoestand van alle Europese mariene wateren. Bescherming en herstel van Europese zeeën mag echter niet te veel ten koste gaan van economische activiteiten. De kaderrichtlijn vervult dus een dubbele functie: bescherming van de zee, en waarborgen dat de economische activiteiten tussen nu en 2020 een duurzaam karakter krijgen. Om dit doel te realiseren moet elke lidstaat een eigen mariene strategie opstellen die bestaat uit een statusbeschrijving van het mariene milieu, en een analyse van de belastende factoren. Ook een economische en sociale analyse, en een analyse van de aan de aantasting van het mariene milieu verbonden kosten maken er deel van uit.
Op 15 juli 2012 dient een drietal producten gereed te zijn: een initiële beoordeling (IB) van de toestand van de Noordzee, een beschrijving van de goede milieutoestand (GMT), en formuleren van milieudoelen en bijbehorende indicatoren. Eén van de hoofdstukken in de IB beschrijft de sociale en economische analyse. Deze bestaat uit drie onderdelen, die hieronder besproken worden.
1. Economic description of the North Sea for the Netherlands (CBS, 2010)
Onderdeel van de Initiële Beoordeling voor de KRM is een economische analyse van het gebruik van de Noordzee. Deze analyse geeft weer welke economische belangen er spelen met betrekking tot het Nederlands Continentaal Plat, uitgedrukt in de sociaaleconomische kernvariabelen productievolume, toegevoegde waarde en werkgelegenheid. Naast economische activiteiten op zee, zijn ook economische activiteiten in zeehavens en in kustgebieden beschreven. Dit wordt niet alleen gedaan voor het jaar 2007, het meest recente jaar waarvoor het CBS definitieve cijfers heeft, maar ook voor de jaren 1995 en 2000. Op deze manier wordt tevens inzicht geboden in recente ontwikkelingen.
De gehanteerde methode komt overeen met de methode die in paragraaf 2.1.2 van het Europese handboek voor de economische analyses voor de KRM staat beschreven (Working Group on Economic and Social Assessment, Economic and social analysis for the Initial Assessment for the Marine Strategy Framework Directive: a guidance document, 21 December 2010), en is dezelfde als die is gehanteerd voor de artikel 5 rapportage voor de Europese Kaderrichtlijn Water, waar een economische beschrijving van het gebruik van de deelstroomgebieden moest worden gegeven; de NAMWArib methode (voor details, zie www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/water-ruimte/economische_aspecten/namwa/).
2. Baseline Scenario Marine Strategy Framework Directive (Ecorys, 2010)
Naast een analyse van het huidige gebruik moet voor de Initiële Beoordeling ook een beschrijving worden gegeven van de verwachte sociaaleconomische ontwikkelingen op en rond de Noordzee (autonome trend, of baseline scenario). Door koppeling van de ontwikkeling in de economische sectoren aan de milieudruk per sector, ontstaat inzicht in de verwachte milieudruk in de toekomst. Deze is vervolgens van belang om te kunnen bepalen of milieuproblemen in de toekomst zullen toenemen, waardoor meer aanvullende maatregelen nodig zullen zijn. Voor het baseline scenario is gebruik gemaakt van informatie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Centraal Planbureau (CPB). Het toekomstig belang van de verschillende sectoren is beschreven aan de hand van de 4 WLO scenario's (Strong Europe, Global Economy, Transatlantic Market en Regional Communities; zie ook www.welvaartenleefomgeving.nl/scenario.html). Daarnaast zijn interviews gehouden met experts van de verschillende relevante sectoren om meer inzicht te krijgen in de effecten van de economische crisis.
3. The current cost of avoiding degradation of the Dutch North Sea Environment (LEI, 2010)
Voor de KRM moet ook een analyse gemaakt worden van de kosten van aantasting van het mariene milieu. Een dergelijke analyse is geen standaard economische analyse. De KRM is een kaderrichtlijn en laat op veel onderdelen de invulling over aan de lidstaten. Zo ook met dit onderwerp. In Nederland is de pragmatische keuze gemaakt om te kijken naar de kosten die nu al worden gemaakt voor maatregelen die een positieve bijdrage leveren aan KRM-doelstellingen (zie paragraaf 4.3 van het hiervoor genoemde Europese handboek). Deze analyse levert inzicht in wat de huidige milieukwaliteit ons minimaal waard is (anders hadden we deze kosten niet gemaakt) en in wie wat betaalt en hoe. In het rapport worden zowel kosten berekend van maatregelen die worden getroffen op zee als op land. De reden dat maatregelen op land worden meegenomen, is dat sommige activiteiten op land een (in)directe invloed hebben op het zeemilieu, zoals lozingen van fabrieken en meststoffen vanuit de landbouw die via de grote rivieren uiteindelijk in zee terecht komen. De kosten van maatregelen op het land blijken het grootste gedeelte te vormen. Tegelijkertijd geldt dat veel van de maatregelen op land in eerste plaats worden genomen om andere redenen dan het beschermen van de Noordzee. De verdeling van de kosten over de bescherming van de Noordzee en andere doeleinden (zoals regionale waterkwaliteit) is per definitie subjectief.
De genoemde achtergrondrapporten zullen binnenkort beschikbaar worden gesteld op het Noordzeeloket (www.noordzeeloket.nl), of kunnen worden opgevraagd bij Rob van der Veeren. Meer informatie bij de auteurs: Rob van der Veeren en Xander Keijser; e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en via www.noordzeeloket.nl/ems/hoofdlijnen/Richtlijn_inhoud/.
