Niemand weet waar we over pakweg 30 jaar in Nederland ons brood mee kunnen verdienen. Wel is het zeker dat hernieuwbare energiebronnen en 'schone' technologieën mondiale groeimarkten zijn die enorme economische potenties hebben. Volgens recente studies liggen hier voor Nederlandse bedrijven grote mogelijkheden. Onderzoekers, beleidsmakers en bedrijfsleven gingen hierover in discussie.
Verslag door Nico Hoogervorst (PBL)Tijdens de 14e bijeenkomst van het Netwerk Milieu & Economie op 23 maart 2011 stond de verduurzaming van de Nederlandse economische structuur centraal. Zes sprekers gingen in op de vraag of er in Nederland een nieuwe industriepolitiek nodig is, waarin duurzame energie en schone technologie speerpunten zijn. Of is het verstandiger om generiek beleid te voeren en de benodigde technologieën op de mondiale markten in te kopen?
Koen Rademaekers c.s. (Ecorys) hebben recent de duurzame energiesector van Nederland in kaart gebracht en potenties voor verdere groei onderzocht. Om snelle groei mogelijk te maken moet de overheid een visie voor deze sector ontwikkelen en is ruimere financiering nodig voor expansie van de veelal kleine tot middelgrote bedrijven in deze sector. Volgens Pieter Boot (PBL) moet die visie worden ingepast in een energievisie en is niet alleen aanbodstimulering nodig maar ook vraagstimulering. Hij pleit ook voor proportionaliteit in de verwachtingen over de beschikbaarheid van hernieuwbare energie: in 2050 is (in het 'business-as-usual'-scenario) nog maar 15% van de energievraag gedekt uit niet-fossiele bronnen. Energiebesparing en (groen) gas verdienen daarom ook veel aandacht. Rob Weterings (TNO) pleitte voor een benadering vanuit maatschappelijke systemen: gebouwde omgeving, schone mobiliteit, bioclusters. De overheid zou daarbij voorwaarden voor succes moeten versterken, bijv. door stimulering van kennis delen, marktontwikkeling, private financiering, generieke innovatie en koplopers.
Volgens Bert de Vries (plv DG Energie, Telecom en Markten bij EL&I) is dit kabinet groener dan het vorige; het stelt meer geld ter beschikking, maakt een einde aan het hap-snap-beleid en voert geen beleid op basis van grillen. Nederland moet pleiten voor een Europese aanpak van het energievraagstuk. Er is uniformering nodig van de verschillende systemen die lidstaten nu hanteren om hernieuwbare energieproductie te stimuleren. Het subsidiëren van de 'onrendabele top' zet een rem op innovatie, is een premie op luiheid, en is dus fout. Hijgerig achter doelen aanlopen en continu uitrekenen of je doelen haalt, leidt niet tot beter beleid. Geld is niet de beperkende factor, instabiel beleid wel. De overheid moet de markt activeren door belemmeringen weg te nemen waardoor bedrijven geprikkeld worden om bijvoorbeeld restwarmte te benutten (Rijnmond) of energie te besparen mbv revolving funds. Machiel Mulder (NMa) had waardering voor de geschetste rijksaanpak, maar werd wel achterdochtig bij de nadruk op marktvorming en samenwerking tussen bedrijven. Hij twijfelt aan het economisch rendement van de gasrotonde en de aanleg van smart grids. Marga Hoek (directeur De Groene Zaak) pleitte voor flexibele regelgeving. De overheid moet geen technieken selecteren. Bij duurzaam inkopen zijn minimum-eisen belangrijk, maar vaak is veel meer mogelijk dan dat. Ga dus eerst met leveranciers overleggen voordat specificaties worden geformuleerd. Financiering van duurzame projecten is nu moeilijker dan vóór de crisis. Ook zij pleit daarom voor de instelling van revolving funds. Daarnaast mag de overheid wel wat meer ambitie tonen bij de vergroening van de samenleving.
De 80 aanwezigen gingen o.l.v. van Frank Dietz levendig met de sprekers in debat. In het algemeen kreeg de inbreng van de sprekers veel steun. Wel bleef onduidelijk hoe je in een dynamische wereld stabiel beleid ontwikkelt dat ook inspeelt op veranderende omstandigheden en daarom ook flexibel is.
De powerpoint-presentaties van deze netwerkbijeenkomst zijn beschikbaar op de website van de Nieuwsbrief Milieu & Economie: www.nieuwsbriefmilieueneconomie.nl/index.php/maart-2011
