Het Ecosystem Service Partnership hield 4-7 oktober een grote conferentie in Wageningen. In de sessie over case studies werden twee grootschalige studies gepresenteerd betreffende kustzones van delta's: het Haringvliet estuarium en de Mississippi delta. Beide studies beogen een visie te ondersteunen. De ene visie wil de zee en zout weer vrij spel geven en daarvoor land opofferen, de andere wil de zee uitbannen om land te behouden en verzilting te bestrijden. Analyse van de achterliggende rapporten geeft grote verschillen te zien in aanpak en geloofwaardigheid.
Het Haringvliet moet weer Open!
De sessie opende met de studie over heropening van het Haringvliet [ref.1]. Daar werd eerder aandacht aan besteed in de Nieuwsbrief M&E van april 2011. Het studiegebied reikt van de Haringvlietsluizen tot Gorinchem en beslaat 210 km² water en buitendijks gebied. Het plan omvat ook verruiming van het estuarium door ontpoldering van 260 km2 land. Daar wordt ontwikkeling van getijden-natuur gepland. Beoogd wordt dat door de dynamiek van getijden en sedimentatie het gebied meegroeit met zeespiegelstijging. Aan deze studie wordt hier gerefereerd als Closed HV / Open HV.
Help, de Mississippi delta verdrinkt!
De andere presentatie betreft ecosysteemdiensten in de wetlands van de Mississippi delta [ref.2]. Het studiegebied beslaat 36.000 km2, dat is net zo groot als Nederland. Bodemdaling leidt al meer dan een eeuw tot verlies van 60 km2 kustwetlands per jaar(!). De waarden van ecosysteemdiensten worden gebruikt als argument om het landverlies tegen te gaan door herstel van de invloed van de rivier, met name sedimentatie in de wetlands. Aan deze studie wordt hier gerefereerd als Miss-delta.
De waarde van ecosysteemdiensten
Closed HV / Open HV becijfert de ecosysteemdiensten in de huidige toestand en voor een open Haringvliet (binnen de sluizen) op € 1.060 mln resp. € 1.550 mln per jaar; winst € 490 mln per jaar.
Miss-delta geeft minimum- en maximumcijfers voor de huidige ecosysteemdiensten. Het totaal bedraagt USD 12-47 miljard/jr voor het hele gebied. Drie toekomstbeelden worden geschetst.
Zijn ecosysteemdiensten in Nederland echt tien maal zoveel waard als in Louisiana?
In Closed HV / Open HV zijn de waarden per hectare buitendijks gebied vele malen hoger dan die volgens Miss-delta. Dat nodigt uit tot nadere beschouwing aan de hand van de belangrijkste waarden in beide rapporten, de eerste drie in HV, de andere twee in Miss-delta. (USD per acre is omgezet in € per hectare.)
In Miss-delta is vrachtvaart uitvoerig vermeld, maar niet geprijsd. De rivier Mississippi heeft een belangrijke functie voor vrachtvaart naar alle mid-west staten. De economische belangen zijn groot.
Oppervlaktewater voor drinkwatervoorziening is in Open HV gewaardeerd als € 123 mln/jr. Dat is gebaseerd op de afnemersprijs, dus inclusief kosten van opslag, zuivering en transport die niet met de rivier te maken hebben, althans niet in positieve zin. Het is helemaal fout om de waarde toe te schrijven aan het studiegebied, dat voor 99% benedenstrooms van de onttrekking ligt, in plaats van aan de Maas bovenstrooms. In Miss-delta wordt watervoorziening gewaardeerd op basis van vervanging van de huidige zoetwaterbronnen door ontziltingsinstallaties. Gezien de voortschrijdende verzilting is dat een realistische benadering.
Voor zuivering van lucht en water worden in Closed HV zes diensten berekend. Het rapport gaat er aan voorbij dat deze zuiveringsfuncties concentratie-afhankelijk zijn en dat ze een (lokaal) nuttig effect moeten hebben [ref. 3: N4-N9]. Dat is in Open/Closed HV niet het geval. Deze diensten hebben hier dus geen waarde. De waarden die in Miss-delta worden genoemd zijn grotendeels gebaseerd op concrete projecten voor lokale zuivering van afvalwater. Dat is relevant, maar het gaat te ver om dat voor de hele oppervlakte wetlands op te voeren.
Miss-delta vermeldt twee diensten van de wetlands op gebied van veiligheid: storm protection (afzwakken van orkanen) en water regulation. Regulation betreft de opvang van piekafvoeren van de rivier, met de hoogste waarde voor wetlands nabij grote steden. De twee functies samen omvatten totaal ruwweg € 10 miljard per jaar.
In de Nederlandse delta is bergingscapaciteit ook een kernfunctie voor alle buitendijks gebied. In Closed HV wordt deze functie niet ingevuld. In Open HV wordt gesteld dat dit is inbegrepen bij bescherming tegen overstromingen. Die is geprijsd als de additionele waarde van klimaatdijken ten opzichte van gewone dijken bij een 1/4000 jaar stormvloed. Voor de circa 150 km klimaatdijk samen wordt de waarde € 15 mln/jr (gecorrigeerd voor een rekenfout in het rapport).
Veel belangrijker is dat waterberging, de huidige dijken en Haringvlietsluizen samen elk jaar beschermen tegen het risico van overstromingsschade in het achterland, geraamd op € 75 miljard. Dat is dus veruit de belangrijkste ecosysteemdienst in het hele gebied. Een Open HV geeft daar grote veranderingen in. Het rapport zwijgt er over, "bij gebrek aan gegevens".
Van Closed HV naar Open HV
Bij kritische beschouwing blijft er dus weinig overeind van de waarden van deze ecosysteem-diensten in buitendijks gebied. Tegelijkertijd blijkt het huidige binnendijkse gebied ondergewaardeerd te worden. De becijferde winst in Open HV volgt dan ook voornamelijk uit de verdubbeling van de oppervlakte buitendijks gebied door ontpoldering. Maar ook door ontwerpfouten komt er toch niet veel terecht van deze winst, want 145 km² (overgewaardeerd) nieuw bos en riet kan daar niet groeien door de lage ligging van de polderbodems. Al met al blijft er niets over van een waardestijging. De kosten van de ontpoldering (minstens 1.500 mln echte Euro's) zijn dan nog buiten beschouwing gelaten.
Zijn de doelen binnen bereik?
De uitkomsten van de Haringvliet studie ("Ruimte voor de Zee") berusten dus op drijfzand.
"De conclusie dat een open Haringvliet (veel) meer waard is dan een gesloten Haringvliet zal onzes inziens ook na gedetailleerder onderzoek overeind blijven" aldus de projectleider in de Nieuwsbrief M&E van april 2011. Mijns inziens is deze conclusie op zijn minst voorbarig.
De Mississippi studie vormt een pleidooi voor Ruimte voor de Rivier en tegen de Zee. Dit blijkt beter onderbouwd, merendeels aan de hand van onderzoeken in het gebied zelf. De brede marges tussen minimum- en maximumramingen wekken echter onnodig de indruk van fundamentele onzekerheden.
Voor realisatie van beide visies is sedimentatie de belangrijkste ecosysteemdienst. Die hebben de onderzoekers van het Haringvliet ook weggestopt bij Storm protection/dijken. Of een open Haringvliet voldoende sedimentatie oplevert is zeer de vraag. Over de mogelijkheden van herstel van sedimentatie in de Mississippi delta zijn de meningen verdeeld.
Maar onderzoekers van ecosysteemdiensten lijken weinig last te hebben van onzekerheden. Ze rekenen alles precies uit in twee cijfers achter de komma, en corrigeren voor inflatie. Goed toch?
Referenties
[1] Boehnke-Henrichs, A & R. de Groot (2010). A pilot study on the consequences of an open Haringvliet-scenario for changes in ecosystem services and their monetary value. Wageningen University. Deze analyse is vooral gebaseerd op Appendix II, III en IV van het rapport. Het gebied buiten de sluizen wordt hierbij niet betrokken.
[2] Batker, D. et al. (2010). Gaining ground. Wetlands, hurricanes and the economy: The value of restoring the Mississippi River Delta. Eartheconomics.org
[3] Ruijgrok et al. (2006). Kentallen Waardering Natuur, Water, Bodem en Landschap. Hulpmiddel bij MKBA´s.
Voor nadere inlichtingen en commentaar: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
De auteur is ecoloog en Biesbosch-onderzoeker en werkt samen met UU/geosciences/fysische geografie. De laatste 25 jaar was hij bij NWO coördinator voor global change onderzoek, waaronder tal van programma's voor rivier- en kustonderzoek in binnen- en buitenland. Hij was o.a. co-auteur van het Science Plan van het IGBP-project Land-Ocean Interactions in the Coastal Zone (1993) en van Zorgen voor Morgen, RIVM 1989.
Noot van de redactie:
Zie de repliek van de auteurs van de Open Haringvlietstudie.
