Ondanks het feit dat maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in toenemende mate ingeburgerd raakt bij het bedrijfsleven en bijdraagt aan de economische positie van een bedrijf, speelt het nog maar mondjesmaat een rol bij de waardebepaling van bedrijven. Dat is opmerkelijk, want in de markt blijkt dat bedrijven die actief zijn met MVO vaak een lager risicoprofiel en een betere omzetverwachting hebben. Wat betekent MVO voor de waarde van een onderneming? In het geval van bedrijfsovername is de hamvraag wat duurzaamheid in financiële termen voor een bedrijf oplevert. Het is belangrijk de MVO-inspanningen van een bedrijf goed op waarde te kunnen schatten. MVO Nederland, CREM, bureau voor duurzame ontwikkeling, en de Brancheorganisatie Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars (BOBB) ontwikkelden gezamenlijk de handleiding 'Waarden waarderen', die handvatten biedt voor het bepalen van de waarde van MVO.
Balans opmaken
Op het moment dat een bedrijf verkocht moet worden, wordt in alle betekenissen van het woord de balans opgemaakt. Wat is de waarde van het pand? Van de machines? Hoe is de marktpositie? Wat is de winstverwachting? En dus ook: welke prijs zou betaald moeten worden voor de MVO-inspanningen van een bedrijf?
Voor een deel zitten eerdere investeringen in duurzaamheid al verwerkt in de normale geldstromen. Bedrijven die veel aandacht besteed hebben aan energiebesparing zien het voordeel daarvan meteen terug op hun energierekening. Ondernemingen die voldoen aan de eisen voor duurzaam inkopen van de overheid zullen hun aandeel in de overheidsmarkt makkelijker vasthouden dan concurrenten die niet aan de eisen voldoen. Het verwerken van dit soort algemene markttrends in de waardebepaling van een bedrijf is voor de meeste bedrijfsovernameadviseurs gesneden koek. Al wordt vaak nog geen rekening gehouden met trends op het gebied van duurzaamheid.
Effect op toekomstige geldstromen
Ingewikkelder wordt het bij meer toekomstige sectorspecifieke ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. In die gevallen moet vastgesteld worden in hoeverre het bedrijf op specifieke MVO-onderwerpen voor- of achterloopt bij zijn concurrenten. Van belang is dat inzichtelijk wordt of de MVO-activiteiten daadwerkelijk invloed hebben op toekomstige geldstromen. Een oliebedrijf dat zijn duurzaamheidsbeleid vooral gericht heeft op biologische catering in de kantine bijvoorbeeld, heeft weinig waarde toegevoegd aan zijn onderneming. Een kledingproducent die inzet op arbeidsomstandigheden in productielanden daarentegen, kan waarschijnlijk beter omgaan met de toenemende consumentenvraag naar eerlijk textiel. Dat levert op termijn een positief effect op de geldstroom op.
Doordat het effect van de MVO-inspanningen op de geldstroom van een bedrijf sterk afhankelijk is van de producten, de productiewijze, de markt en specifieke ontwikkelingen in de sector, is het onmogelijk een standaardrecept te geven om investeringen in duurzaamheid te waarderen. Een analyse op maat is nodig op basis van het volgende stappenplan:
- MVO-trends, markt- en sectoranalyse
- Bedrijfsspecifieke MVO-aspecten in kaart brengen voor het bedrijf;
- SWOT-analyse;
- Confrontatiematrix;
- Prognose- en waardebepaling;
- MVO in de prijsonderhandelingen
Figuur: schematische weergave verschillende aspecten van het waardebepalingstraject
Stap voor stap worden alle relevante onderwerpen voor de waardebepaling in kaart gebracht en uiteindelijk wordt bepaald wat de effecten van zowel de interne als externe factoren en trends zijn. Dit is de basis om MVO mee te nemen in de algemene waardebepaling van het bedrijf.
Aanknopingspunten
In 'Waarden waarderen' is een fictief voorbeeld uitgewerkt van de waardebepaling van een bouwbedrijf, inclusief een financiële vertaling van de uitkomsten van de analyse. Dit voorbeeld laat zien dat een significante waardestijging ten gevolge van MVO denkbaar is. De combinatie van het stappenplan met het praktijkvoorbeeld biedt nu al aanknopingspunten voor het financieel waarderen van de MVO-inspanningen van een bedrijf bij een overname, maar het is de bedoeling de handleiding op termijn uit te breiden met andere praktijkvoorbeelden en verder te onderzoeken wat dit betekent voor financieringsmogelijkheden van bedrijven.
Figuur: schematische weergave verschillende aspecten van het waardebepalingstraject
