De inzet van milieuheffingen voor afvalverbranding laat, vanuit een perspectief van internalisering van externe kosten, nog heel wat te wensen over in zowel Nederland als Vlaanderen. Bovendien kunnen in Vlaanderen efficiëntiewinsten geboekt worden door meer internationale concurrentie toe te laten.
Beleid rond afvalverbranding in Nederland en Vlaanderen
Hoewel zowel in Vlaanderen als in Nederland veel, en vergelijkbaar, huishoudelijk en industrieel afval wordt verbrand, zijn er grote verschillen tussen de beleidskeuzes in beide regio's. Zo heeft Nederland zijn markt geopend voor internationale concurrentie, terwijl Vlaanderen krampachtig probeert de grenzen toe te houden. Door concurrentie en overcapaciteit op de internationale markt is er dan ook een kostenverschil gegroeid waarbij afvalverbranding in Nederland 40 % minder kost dan in Vlaanderen. Verder heeft Nederland geen verbrandingsheffing, terwijl Vlaanderen een verbrandingsheffing heeft die 8 euro per ton (± 10%) van de kostprijs bedraagt.
De beleidsverschillen tussen Nederland en Vlaanderen illustreren het gebrek aan harmonisatie in Europa, hoewel brandbaar afval steeds meer tussen de lidstaten wordt verhandeld. Vanuit het perspectief van efficiëntie en internalisering van externe kosten werkt het Steunpunt voor Duurzaam Materialenbeheer (KU Leuven) een Europese beleidsvisie uit voor afvalverbranding.
Voor Vlaanderen en Nederland kunnen de aanbevelingen van de studie in vijf punten worden samengevat:
- Afval is steeds meer een internationaal verhandeld goed. Gezien het juridisch kader voor verwerking van brandbaar afval binnen Europa strikt is, zijn er weinig argumenten om de grenzen voor huishoudelijk en vergelijkbaar industrieel afval gesloten te houden. Vlaanderen zou op korte termijn zijn grenzen moeten openen om efficiëntieverbeteringen toe te laten.
- Afvalverbranding is in de afgelopen decennia geëvolueerd naar een hoogtechnologische activiteit waarbij verschillende ondernemingen concurreren voor brandbaar afval. Gezien de aanwezigheid van een functionerende private markt, is directe interventie van de overheid voorbijgestreefd. Het uitbaten van verbrandingsinstallaties door intercommunales moet dan ook uitdoven op termijn.
- De verbranding van een ton huishoudelijk afval zorgt voor een emissie van bijna een ton CO2. Gezien de externe kost voor CO2 ongeveer 20 euro per ton bedraagt moeten de verbrandingsheffingen in beide regio's op korte termijn omhoog.
- Hoewel afvalverbrandingsinstallaties belangrijke puntbronnen zijn van CO2, vallen ze omwille van historische redenen, buiten de scope van het European Emission Trading System for greenhouse gases (EU ETS). Om het beleid binnen Europa te harmoniseren zou afvalverbranding op lange termijn in EU ETS moeten worden opgenomen.
- Tijdens het proces van afvalverbranding kan energie, in vele gevallen zelfs biogene energie, worden gewonnen. Indien deze energie het verbruik van fossiele brandstoffen vermijdt, zijn er positieve externaliteiten. De energieproductie is echter afhankelijk van een hoop operationele parameters: voorbehandeling van afval, keuze van technologie, operationele prioriteiten, ... Om energierecuperatie te maximaliseren moeten de financiële incentives dan ook zo dicht mogelijk aansluiten bij de meetbare afzet van energie. Productie van zowel elektriciteit als warmte moet dan ook worden aangemoedigd door systemen zoals bijvoorbeeld groenestroomcertificaten of warmtenetten.
Dubois, M. (2013) Towards a coherent European approach for taxation of combustible waste, Waste Management 8, 1776-1783
De paper is beschikbaar via het wetenschappelijk tijdschrift Waste Management of via mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
