Om energiegebruik in woningen te verminderen doen subsidies voor kleine renovaties meer kwaad dan goed. Om lock-ins en halfslachtige ingrepen te vermijden moeten beleidsmakers subsidies en verlaagde heffingen heroriënteren om structurele ingrepen zoals sloop & herbouw aan te moedigen. Dat blijkt uit onderzoek door de KU Leuven waarover onlangs werd gepubliceerd in het tijdschrift 'Energy Policy'.
Gezien het energieverbruik van residentiële woningen meer dan 20% bedraagt van de totale vraag naar energie, speelt de sector een sleutelrol in het terugdringen van CO2-emissies. Europese en nationale beleidsmakers hebben dan ook voor het energiegebruik in woningen ambitieuze doelstellingen vooruitgeschoven tegen 2020 en 2050. Tegen 2050 moet het energieverbruik meer dan 90% dalen. Technologisch is deze doelstelling eenvoudig te realiseren. De technologie is immers reeds beschikbaar en al uitgebreid toegepast. Echter, ondanks alle subsidies en sensibiliseringscampagnes verbetert het energiegebruik slechts tegen een slakkengang. Eén van de knelpunten is de leeftijd van de woningen. In Europa is meer dan 40% van de woningen ouder dan 1960 en 85% ouder dan 1990. In België zijn de woningen gemiddeld zelfs nog ouder. Uiteraard zijn de energieprestaties van dergelijke oude huizen slecht.
Aan de hand van een conceptueel economisch model onderzoekt deze paper de efficiëntie en effectiviteit van drie verschillende financiële prikkels die kunnen bijdragen tot energiebesparingen: subsidies voor beperkte renovaties (grootteorde 30% energiereductie), subsidies voor grondige renovaties en sloop & herbouw (meer dan 80% energiereductie) en subsidies voor nieuwbouw. De analyse is niet enkel toepasbaar op subsidies, maar ook op stimulansen van gedifferentieerde heffingen en groene leningen. Bijvoorbeeld, beperkte renovaties genieten in België een verlaagd BTW-tarief van 6%, terwijl sloop & herbouw en nieuwbouw onder het tarief van 21% vallen.
De paper in 'Energy Policy' toont aan dat beperkte renovaties meer kwaad dan goed doen om energiebesparingen te realiseren. Bij dergelijke renovaties ligt de nadruk immers op esthetische ingrepen en de verbetering van comfort. Mooi geschilderde oude woningen met een nieuwe keuken en badkamer zijn aantrekkelijk op de huizenmarkt, maar zijn vaak energetische rampen. Door de zichtbaar goede staat zal een grondige renovatie echter zelden ingepland worden. Gezien subsidies voor renovaties leiden tot lock-ins die structurele ingrepen uitstellen, worden ze beter afgeschaft.
Daarentegen zorgen grondige renovaties en, meer nog, ‘sloop & herbouw’-projecten voor drastische verbeteringen in het energiegebruik. De nieuwe woningen zijn immers onmiddellijk onderworpen aan de strenge Europese normen voor energie-efficiëntie (E-peil). Financiële stimulansen voor 'sloop & nieuwbouw'-projecten zijn dan ook efficiënt en effectief. Verder zijn nieuwe huizen op onbebouwd land weliswaar energiezuinig, maar zorgen ze eveneens voor andere negatieve externe effecten zoals versnippering van de open ruimte. Heffingen (negatieve subsidies) op nieuwe huizen op onbebouwd land kunnen gezinnen met de bereidheid om te betalen voor een nieuw huis dan ook richting sloop & herbouw sturen.
In een breder kader benadrukt deze paper dat het huidig woningbeleid verkeerde stimulansen legt vanuit milieukundig perspectief. Kleine renovaties die lock-ins veroorzaken, vereisen geen vergunningen, genieten van lage BTW-tarieven en krijgen allerhande subsidies. Daarentegen, renovaties en vooral ‘sloop & herbouw’-projecten die het energieverbruik drastisch terugdringen worden ontmoedigd door strenge vergunningsprocedures en hoge BTW-tarieven. Om gezinnen effectief hun energieverbruik te doen terugdringen, moeten Europese, nationale en regionale beleidsmakers hun beleidsinstrumenten op een meer coherente, efficiënte en effectieve wijze inzetten.
De volledige paper is gepubliceerd in het internationaal tijdschrift Energy Policy: Dubois, M., Allacker, K. (2015) Energy savings from housing: ineffective renovation subsidies vs efficient demolition & reconstruction incentives, Energy Policy, 86, 697-704. Meer informatie kan u bekomen via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..