Subsidies voor fossiele brandstoffen in Nederland

Op 14 september heeft minister Wiebes een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over de vraag in hoeverre er in Nederland nog sprake is van subsidies voor fossiele brandstoffen. Deze brief gaat vergezeld van rapporten van het Clingendael International Energy Programme ("The Complexity of Mapping Fossil Fuel Subsidies") en van OECD/IEA ("The Netherlands’s Effort to Phase Out and Rationalise its Fossil-Fuel Subsidies"). Brief en rapporten zijn te vinden onder https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/09/14/kamerbrief-over-financiele-prikkels-voor-fossiele-brandstoffen-in-nederland.

Nationaal Milieubeleidskader

Op 24 september heeft staatssecretaris Van Veldhoven het ontwerp Nationaal Milieubeleidskader naar de Tweede Kamer gestuurd. Het is gebaseerd op vier bouwstenen: 

• voorkómen van milieuverliezen, om latere saneringskosten te vermijden;
• beheersing van de risico’s op afwenteling van de rekening van milieuschade, zodat deze niet op anderen of de belastingbetaler worden afgeschoven;
• stapsgewijze verdere verbetering van de milieukwaliteit bij bestaande milieuvraagstukken; en
• verbinding en samenwerking, zowel internationaal als in Nederland zelf, met andere overheden, bedrijfsleven, NGO’ s, wetenschap en burgers.

Het beleidskader en de uitkomsten van de gehouden internetconsultatie zijn hier te vinden: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/09/24/ontwerp-nationaal-milieubeleidskader-nmk.

"Geen kaasschaaf over de klimaatadaptatie"

Onder deze titel hebben Arnold Wielinga en Mathijs van Vliet (ambassadeurs klimaatadaptatie bij Koninklijke NLingenieurs) een korte opiniebijdrage geschreven in Binnenlands Bestuur (klik hier) onder verwijzing naar een uitgebreider essay (achter inlog). Wielinga en Van Vliet stellen dat maatregelen ten behoeve van klimaatadaptatie gemeenten opzadelen met extra kosten, terwijl de baten van die maatregelen zich moeilijk laten kwantificeren. Kortweg: zekere kosten, onzekere baten. In budgetdiscussies heeft klimaatadaptatie het daarom vaak moeilijk, zelfs als de meekoppelkansen worden meegerekend. Want als de straat tóch open moet, dan kunnen andere werkzaamheden in één moeite door en goedkoper worden uitgevoerd.. Dat leidt binnen gemeenten snel tot afschaling of uitstel. De gevolgen van de coronacrisis zetten het debat over de meerkosten van klimaatadaptatie verder op scherp. De extra kosten van de crisis worden voor de gezamenlijke gemeenten al geschat op anderhalf miljard euro. Tegelijk biedt de nasleep van corona gemeenten ook kansen. Er komt straks veel geld beschikbaar om de economie aan de praat te krijgen. In plaats van toegeven aan de reflex om dat geld alleen te gebruiken voor projecten gericht op de korte termijn, kunnen we dit geld volgens de auteurs juist benutten om klimaatadaptatie op stoom te krijgen én te houden. Ze pleiten ervoor om de coronacrisis aan te grijpen voor een brede blik op klimaatadaptatie. Al is maar om te voorkomen dat over alle groene initiatieven straks de bezuinigingskaasschaaf gaat. Juist na corona moet de leefbaarheid van stad en land vooropstaan, aldus Wielinga en Van Vliet.

Verduurzaming van de financiële sector

In een brief van 3 juli 2020 van de regering (Reactie op de Initiatiefnota van de leden Snels, Sneller, Bruins en Slootweg: “van oliedom naar gezond verstand: verduurzaming van de financiële sector” (Kamerstuk 35446)) betuigt minister van Financiën Hoekstra de instemming van het kabinet met de in deze nota gepresenteerde analyse en de concrete voorstellen. Het betreft voorstellen over zowel transparantie van duurzaamheidsimpact en –risico’s van financieringen en beleggingen, als om het reduceren van vervuilende en het stimuleren van duurzame projecten.

Advies over het Belgische federale herstelbeleid

Net als de Nederlandse Rli (zie elders in deze Nieuwsbrief) heeft de Belgische Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO/CFDD) een advies uitgebracht over het herstelbeleid om de negatieve impact van de maatregelen in het kader van de covid-19-pandemie te beperken. De Raad vindt dat de herstelmaatregelen moeten worden ingekaderd in de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) en de Europese Green Deal. Ook worden aanbevelingen gedaan over de financiering. Het advies is hier te vinden.

MKBA voor de inpassing van drie vormen van zonne-energie 

Berenschot en Kalavasta hebben een maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) uitgevoerd waarin de drie voornaamste manieren om elektriciteit uit zonne-energie op te wekken worden doorgerekend: zonneweides, zon op daken van bedrijven en van particulieren. Elk van deze varianten kent positieve en negatieve (maatschappelijke) effecten, welke deels in de business case worden weerspiegeld. Doel van deze MKBA is om alle effecten van drie alternatieven voor het opwekken van zonne-energie inzichtelijk te maken, waardoor algemene inzichten over de wenselijkheid (ook in de tijd) vanuit 'business case' perspectief en maatschappelijk perspectief verkregen kunnen worden. Dit rapport kent als bijlage een rekenmodel in Excel waarmee de resultaten voor de verschillende alternatieven zijn berekend. De studie is te downloaden via https://www.enpuls.nl/media/vyljrgup/mkba_inpassing_van_zonne-energie_-_juli_2020_-_berenschot-kalavasta.pdf

CE Delft bestudeerde ongeveer hetzelfde onderwerp, zie elders in deze NME en https://cedelft.nl/publicaties/2508/kosten-zontoepassingen-methode-om-private-en-maatschappelijke-kosten-te-vergelijken. Voor een korte schriftelijke vergelijking van de twee studies, neem contact op met Martijn Blom via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Uitdagingen en kansen voor de energie-intensieve industrie in de energietransitie

In maart 2020 heeft de Europese Commissie haar voorstel gepresenteerd voor “Een Nieuwe Industriële Strategie voor Europa”, waarin de sleutelrol van de industrie in de transitie naar een koolstofneutrale economie wordt onderstreept. De industrie moet immers haar koolstofvoetafdruk verminderen en tegelijk de transitie versnellen door betaalbare schone technologische oplossingen aan te reiken. Deze inspanningen dienen ondersteund te worden door beleidsmaatregelen en financiële instrumenten op Europees en nationaal niveau, alsmede door de particuliere sector. De aandacht zal daarbij vooral op de energie-intensieve industrieën gericht moeten zijn, want hun grote koolstofvoetafdruk maakt van de transitie naar koolstofneutraliteit een zeer uitdagende onderneming. In een studie, uitgevoerd door CE Delft en Ecologic in opdracht van het Europees Parlement (Commissie industrie, onderzoek en energie), wordt onderzocht hoe energie-intensieve industrieën in de EU deze transitie kunnen maken, met behoud en liefst verbetering van de mondiale concurrentiepositie. De studie (in het Engels) is hier te vinden.

Handboek voor het meten van eco-innovaties

Het 'Maastricht Manual on Measuring Eco-innovation for a Green Economy', opgesteld door een groep Europese onderzoekers onder leiding van René Kemp, is bedoeld als leidraad vor het meten van eco-innovaties. Daarmee kunnen data van hoge kwaliteit worden gegenereerd voor zowel onderzoekers als beleidsmakers ten behoeve van een groene economie. Het handboek is hier te downloaden.

Meten van circulariteit vergt ook meten van bestaande waarde

Platform Circulair Bouwen 2023 (CB’23) heeft de ambitie om vóór 2023 nationale, bouwsectorbrede afspraken te hebben opgesteld voor de concrete aanpak van circulair bouwen. De leidraad Meten van circulariteit is de eerste stap naar een breedgedragen en geharmoniseerde kernmeetmethode voor gebouwen en infrastructuur. De tweede versie van deze leidraad is in juli gepubliceerd en voegt een aantal onderdelen toe die nog ontbraken in de kernmeetmethode. Het grootste deel van de informatiebehoefte voor circulair bouwen blijkt voort te komen uit drie kerndoelen voor circulair bouwen: beschermen van milieu, van materiaalvoorraden en van bestaande waarde. Voor indicatoren voor het beschermen van bestaande waarde bleken geen meetmethoden beschikbaar. Het actieteam voor de ontwikkeling van de leidraad heeft daarom een begin gemaakt met eigen indicatoren. Daarin wordt waarde onderverdeeld naar technisch-functionele waarde en economische waarde.

Monitoring mobiliteit tijdens COVID-19

De Achtergrondrapportage 'Monitoring mobiliteit tijdens COVID-19' van IenW heeft als doel wekelijks inzicht te geven in de ontwikkeling van verkeer en vervoer ten tijde van de coronacrisis (nationaal en internationaal) en de verwachte toekomstige situatie. Hierbij wordt breed gekeken naar verkeer, vervoer, reisgedrag, milieu en vervoermiddelen. Tevens wordt inzicht gegeven in de brede mobiliteitsontwikkeling (fiets, OV, wegverkeer en andere modaliteiten) ten tijde van de COVID 19 maatregelen. Voor deze rapportage worden data en kennis binnen en buiten het departement benut om een zo volledig mogelijk overzicht te geven. Een greep uit de cijfers en trends:

• Het aantal verplaatsingen naar het werk op werkdagen is in week 39 22% lager vergeleken met begin maart; dit was maximaal 51% lager;
• In steden is de concentratie NO₂ met 21% tot 27% gedaald t.o.v. 2019;
• Vrachtverkeer is 11% gestegen t.o.v. 2019; maximaal was dat 12% minder;
• Gebruik OV is 47% lager dan in 2019; dit was maximaal 87% minder;
• Het aantal kilometers per fiets en te voet is in coronatijd met 33% toegenomen;
• 47% forenzen wil 1 of meer dagen thuis werken (15% meer dan voor de crisis).

De rapportage is hier te vinden.

Recordbedrag energieonderzoek en –innovatie; € 3,7 miljard milieu-investeringen

In 2019 heeft de rijksoverheid € 287 miljoen geïnvesteerd in energieonderzoek en -innovatie. Dit is flink meer dan voorgaande jaren: een record, laat de Monitor publiek gefinancierd energieonderzoek zien. RVO stelt de monitor jaarlijks op in opdracht van het ministerie van EZK. De stijging komt doordat er meer geld beschikbaar was bij grote innovatie- en onderzoekregelingen voor demonstratie, zoals in de regelingen Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+) en de Demonstratie klimaattechnologieën en -innovaties in transport (DKTI). 45% van de investeringen ging naar onderzoek en innovaties rond energiebesparing. Investeringen in hernieuwbare energie waren goed voor 28% van het totale budget, een daling ten opzichte van 2018. Dit kwam door afnemende investeringen in zon en biomassa. De investeringen in windenergie zijn de afgelopen jaren wel toegenomen.

Ook het Jaarverslag MIA en Vamil 2019 van RVO laat een forse stijging zien in investeringen van het Nederlandse bedrijfsleven: er werd voor € 3,7 miljard aan milieuvriendelijke investeringen gemeld via de regelingen Milieu-investeringsaftrek (MIA) en Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil). Het aantal meldingen ten opzichte van 2018 steeg met maar liefst 64%. De Nederlandse overheid gaf naar schatting € 146 miljoen aan belastingvoordeel. Het totaal aantal meldingen steeg van 21.147 in 2018 naar 34.738 in 2019. Ondernemers klopten vooral bij de MIA\Vamil aan voor fiscale steun bij investeringen in duurzame mobiliteit (€ 64 miljoen), duurzame landbouw (€ 25 miljoen), duurzaam bouwen (€ 24 miljoen) en de circulaire economie (€ 23 miljoen).