Investeren in klimaatneutrale groeimaatregelen: een weg uit de coronacrisis?

Een weloverwogen groene groeistrategie kan zowel groei als emissiereductie bewerkstelligen in België. Belangrijk hiervoor is een goede identificatie van de potentiële sectoren waarvoor een dergelijk beleid de vooropgestelde doelstellingen effectief en efficiënt kan verwezenlijken. Zo slagen klimaatvriendelijke innovaties in de bouwsector er wel in economische groei te ontkoppelen van broeikasgasuitstoot. Dit blijkt uit een studie van VITO, de UGent en de KULeuven.

De COVID-19 pandemie luidt de ergste economische crisis in sinds WOII en maakt dat overheden op korte tijd grootschalige herstelplannen moeten ontwikkelen om de impact te matigen en een toekomstperspectief te bieden. Over hoe die toekomst er precies zal uitzien wordt uitgebreid gespeculeerd. De vraag dringt zich op hoe de aanpak van deze crisis zal bijdragen tot de klimaatcrisis. Is het echt zo dat een afname van de economische activiteit ten gevolge van quarantainemaatregelen en ‘social distancing’ een positieve impact heeft op onze uitstoot van broeikasgassen? Belangrijker nog, wat betekent deze pandemie op lange termijn voor onze klimaatinspanningen; is het mogelijk om met doelgerichte maatregelen zowel op vlak van economie als klimaat sterker uit deze crisis te komen?

Met behulp van een algemeen evenwichtsmodel (Computable General Equilibrium of CGE model) simuleerden de onderzoekers de impact van klimaatvriendelijke overheidsinvesteringen in de bouwsector in België (bv. beter geïsoleerde woningen) om zowel de economie te stimuleren als klimaatwinsten te realiseren door een afname van energieconsumptie en de hieraan gerelateerde uitstoot van broeikasgassen. Vier scenario’s, die elk een mogelijke versie van een economie in de context van de pandemie weergeven, worden vergeleken met een basisscenario dat overkomt met de pre-COVID-19 periode (zie tabel 1).

Tabel 1: De scenario's

* Essentiële sectoren zijn gedefinieerd als diensten van algemeen belang (bv. gezondheidszorg en onderwijs), landbouw, visserij, en bosbouw.

Het effect van de pandemie op het BBP is aanzienlijk groter dan op emissiereductie

Wanneer we kijken naar de impact van de pandemie op de economie en het klimaat vóór het invoeren van de herstelmaatregelen, zien we dat het positieve effect van een afname in broeikasgassen door een afname in economische activiteit disproportioneel is in vergelijking met de krimp van het BBP. Over de vier scenario’s daalt het BBP met gemiddeld 6,93% terwijl emissies afnemen met slechts 3,19%. Met andere woorden, de economische prijs voor emissiereductie is aanzienlijk in verhouding tot de geboekte klimaatwinsten. De reden hiervoor ligt bij de getroffen sectoren. Het betreft voornamelijk die sectoren met een relatief klein aandeel in broeikasgasemissies in België, bijvoorbeeld, constructie, marktdiensten (bv, huurmarkt), en niet-marktdiensten (bv, horeca). Naast de hoge economische kost is er, nog belangrijker, de enorme menselijke kost (oversterfte, psychische impact van sociaal isolement, e.d.) die schuilgaat achter deze broeikasgasreductie. Met andere woorden, deze manier van emissiereductie is wenselijk noch houdbaar.

Een duurzaam herstelbeleid kan zowel de economie als het klimaat ten goede komen

De introductie van een duurzame investeringsmaatregel, bijvoorbeeld in de vorm van klimaatvriendelijke innovaties in de bouwsector, slaagt er wel in economische groei te ontkoppelen van broeikasgasuitstoot. Vóór het invoeren van de maatregel is de verhouding van BBP tot emissiereductie –2,17: een daling in emissies van 1% gaat gepaard met een daling in economische groei van 2,17%. De investeringsmaatregel leidt tot een omgekeerd effect: gemiddeld over de vier scenario’s stijg het BBP met 0,2% voor elke 1% afname in broeikasgassen.

Economische groei en een toegenomen overheidsbudget compenseren de beleidskosten

Wanneer we de rekening opmaken van de voorgestelde beleidsmaatregel, zien we dat de investering zichzelf meer dan terugbetaalt. De gemiddelde kosten voor de overheid schommelen rond de 163 miljoen EUR in dit geval, terwijl het BBP stijgt met 176 miljoen EUR. Voorts is ook het netto-effect op het overheidsbudget positief als resultaat van het indirect investeringsrendement (het overheidsinkomen stijgt door het economisch herstel).

Samenvattend, deze studie toont aan dat een weloverwogen groene groeistrategie zowel groei als emissiereductie kan bewerkstelligen. Belangrijk hiervoor is een goede identificatie van de potentiële sectoren waarvoor een dergelijk beleid de vooropgestelde doelstellingen effectief en efficiënt kan verwezenlijken. In dit opzicht kunnen studies als deze een nuttige, beleidsondersteunende functie bieden.

Deze bijdrage is gebaseerd op Lahcen, B., Brusselaers, J., Vrancken, K., Dams, Y., Da Silva Paes, C., Eyckmans, J. and S. Rousseau (2020). Green recovery policies for the COVID-19 crisis: Modelling the impact on the economy and greenhouse gas emissions. Environmental and Resource Economics 76(4), 731–750. Dit artikel kan hier worden terug gevonden. Voor meer informatie kanDit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. worden gecontacteerd.