Business case vergisting: 5 producten uit gft-afval

Afvalbedrijf De Meerlanden loopt in Nederland voorop met het omschakelen van zijn composteerproces. Het bedrijf is een grootschalig vergistings- en composteringsproject gestart, waarmee het groen gas gaat produceren voor het eigen wagenpark en dat van anderen, warmte en CO₂ voor tuinders en condenswater voor de veegmachines. Waarom gaat een afvalbedrijf energie leveren?

In Nederland wordt jaarlijks anderhalf miljoen ton groente-, fruit- en tuinafval (gft) opgehaald door tien bedrijven en in 26 installaties verwerkt tot 600.000 ton compost. De Meerlanden, een relatief kleine speler op de afvalmarkt en eigendom van een tiental gemeenten rond Schiphol, zet als eerste een nieuwe stap in het composteerproces.

Optimalisatie verwerking gft-afval

Begin dit jaar wordt de laatste hand gelegd aan een vergistingsinstallatie, waarmee De Meerlanden vijf hoogwaardige producten uit het gft-afval realiseert:

• Bij vergisting van het gft-afval in een gesloten silo komt biogas vrij, een energierijk mengsel van methaan en CO₂. Het biogas wordt opgewerkt tot groen gas (aardgaskwaliteit) door de CO₂ af te scheiden en vervolgens geleverd aan het eigen groen gas-vulstation voor het wagenpark van De Meerlanden. Het surplus (circa tweederde) wordt ingevoerd in het aardgasnet ten behoeve van andere aardgasvulpunten, zodat ook hier groen gas kan worden getankt. De gasopwerkingsinstallatie en de vergister draaien op energie geproduceerd door een houtgestookte CV (met hout uit de eigen milieustraat), die ook het kantoorgebouw verwarmt.
• CO₂ is een groeibevorderaar die aan tuinders in de omgeving kan worden geleverd.
• Het digestaat, het vergiste materiaal dat na circa drie weken uit de silo komt, wordt vermengd met vers gft-afval en daarna gecomposteerd in composteringstunnels. Dit levert een betere kwaliteit compost op.
• Bij het composteren in de tunnels komt veel warmte vrij. Een deel van de warmte is bestemd voor optimalisering van het composteringsproces, maar het grootste deel komt beschikbaar voor verwarming van de kassen van tuinders in de omgeving. De warmte van circa 70 graden Celsius van de composteertunnels wordt langs een warmtewisselaar gevoerd en vervolgens via een waterleiding naar de verwarminsginstallatie van de kas. Buurman de Arendshoeve is de eerste kwekerij die nu al gft-warmte gebruikt en op termijn ook CO₂ zal gaan afnemen.
• Tot slot komt bij het proces veel redelijk schoon water vrij, dat gebruikt kan worden als sproeiwater in de veegwagens, waarmee De Meerlanden de straten in de Haarlemmermeer schoon houdt.

Overwegingen

Tussen 2010 en 2015 gaan bijna alle gft-verwerkende bedrijven over op vergisting en waar mogelijk de afzet van warmte. Sommige kiezen voor elektriciteitsproductie uit het biogas, andere, zoals De Meerlanden, opteren voor groen gas voor het wagenpark. De transporttoepassing doet recht aan de hoogcalorische waarde van het groen gas. Bovendien is 90 procent van het energiegebruik van De Meerlanden transportgerelateerd.
Naast klimaatafspraken over energiebesparing en CO_2-emissiereductie – de branche-organisatie stelde in 2010 een eigen duurzaamheidsverklaring op – is er ook op technisch en economisch gebied sprake van een momentum. De eerste generatie van gft-installaties is afgeschreven en de tweede generatie op basis van gft-vergisting is voldoende uitontwikkeld. Daarnaast is een markt ontstaan door CO₂-reductie- en duurzame energie doelstellingen van gemeenten en bedrijven.

Potentieel

Eind 2010 werd in Nederland 200.000 ton gft vergist, in 2015 wil de branche deze prestatie vervijfvoudigen. Bij De Meerlanden levert het vergistingsproject een totale verwachte CO₂-besparing op van ongeveer 16 mln. kilo (zie onderstaande tabel).

Kwekerij de Arendshoeve verwacht circa 600.000 m³ aardgas te kunnen besparen door afname van eenderde van de warmteproductie. Ook andere tuinders in de nabije omgeving tonen hiervoor serieus interesse. Door procesoptimalisering kan de warmtebenutting nog worden vergroot. Gedacht wordt aan een combinatie van warmte/koude-opslag en sturing van gft-stromen op grond van de warmtevraag (nb: in de winter is de warmtevraag hoger en het gft-aanbod lager). Voor de afzet van het surplus aan groen gas werkt De Meerlanden samen met Ballast Nedam, dat aardgasvulpunten realiseert ondermeer op Schiphol.
Gemiddeld zit nog 30 tot 40 procent gft in het restafval. Onder het motto “Geef afval een toekomst” is De Meerlanden in 2010 een campagne gestart om bewoners en bedrijven hun afval nog beter te laten scheiden. Het bedrijf verwacht de inzameling met nog zo’n 10 procent te kunnen opschroeven.

Afvalbedrijf én energieleverancier

De Meerlanden heeft de lat hoog gelegd, maar plukt daar ook vruchten van. Een aantal gemeenten heeft het bedrijf de verwerking van hun gft-afval gegund op grond van de duurzaamheid van dit project (en ten gunste van de eigen reductiedoelstellingen). Daarnaast blijkt het project economisch haalbaar. Daarbij hebben drie factoren een rol gespeeld:
- de combinatie van twee inkomstenbronnen: verwerking van gft-afval (€ 44 / ton gft) en verkoop van – met name – energie (€ 25 / ton gft, deels uit biotickets in het kader van de bijmengverplichting);
- de benodigde infrastructuur voor inzameling en wegen van gft is reeds beschikbaar; de  additionele investering in installaties van circa € 15 mln. is afgetopt door gebruikmaking van groenfinanciering en fiscale voordelen (EIA en MIA/Vamil;
- samenwerking met partijen voor bouw en voor afzet van producten (o.a. Ballast Nedam en SGN); mocht men ook gebruik kunnen maken van de SDE+ dan vergroot dat de afzetmogelijkheden voor groen gas (bij de eigen gemeentelijke aandeelhouders).

Tot slot: wat betekent het project voor de burgers en bedrijven in het gebied? Gemiddeld wordt 100 kilo gft per huishouden per jaar ingezameld. Met deze hoeveelheid gft wordt een CO₂-reductie van 16 miljoen kilo mogelijk gemaakt, terwijl de verwerkingstarieven dalen met € 25 per ton.

Inlichtingen over het project zijn verkrijgbaar bij Andrea van de Graaf, email: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., telefoon 0297-381 715.