Het jaarlijkse EAERE-milieueconomencongres was dit jaar volledig digitaal. PBL had tijdens dit congres onder meer twee sessies georganiseerd over de opties voor effectief voedselbeleid. Eén van de opvallende uitspraken: beprijzing is nodig voor verandering van voedselkeuzegedrag.
Deze uitspraak deed gezondheidswetenschapper dr Wilma Waterlander aan het einde van haar presentatie over de mogelijkheden voor beïnvloeding van voedselkeuzegedrag. Ja, mensen moeten beter geïnformeerd worden over de milieu-, dierenwelzijns- en gezondheidseffecten van hun consumptie. Ja, sociale normen en de sociale setting waarbinnen keuzes gemaakt worden spelen een belangrijke rol. En ja, voedselconsumptie is gewoontegedrag en dat is heel moeilijk veranderbaar. En toch. Labelling, informatiecampagnes, nudges, het werkt allemaal een beetje. Maar alleen beprijzing werkt echt.
Wat betreft de mogelijkheden voor voedselbeleid bleek uit de wetenschappelijke sessie dat mensen het milieueffect van hun maaltijd (zwaar) onderschatten, met name waar het om rundvlees gaat. As je mensen hierover informatie geeft verandert dat hun keuzes, althans in een laboratoriumsetting zonder aandacht voor psychologische factoren zoals cognitieve dissonantie. Uit het tweede paper bleek dat in de setting van een universiteitskantine (UK) labels met informatie over de carbon footprint van maaltijden ervoor zorgen dat er een verschuiving van high naar medium carbon maaltijden ontstaat van tussen de 2-5%. VU-PBL AIO Zhaoxin Liu tenslotte liet met haar analyse van 5 jaar aan CBS supermarktscanner data zien dat de prijselasticiteit van zowel de vraag naar vlees als naar vleesvervangers in Nederland relatief hoog is. Anders gezegd: in Nederland reageren mensen sterk op prijzen (een prijsverhoging van 10% leidt tot een daling in de vraag van 12%) maar mensen vervangen vlees nog maar beperkt door vleesvervangers (vooral met kip vindt er substitutie plaats).
In de beleidssessie die hierop volgde ging agrarisch econoom Jayson Lusk (USA) verder in op de effecten van informatie en labeling campagnes. Ook Francois Dessart (EC Joint Research Center) ging daar op in en liet zien dat een belangrijke reden waarom het effect in de praktijk tegenvalt de overload aan informatie met conflicterende boodschappen is (wel goed voor klimaat, niet goed voor dierenwelzijn, matig voor biodiversiteit). Jayson vertelde overigens dat veel van zijn onderzoek gefinancierd is door de vleessector, die over het algemeen sterk tegen prijsmaatregelen is.
Milieueconoom Nicolas Treich (Frankrijk) en gezondheidswetenschapper Wilma Waterlander (AMC, Nederland) benadrukten de macht van de vleessector-lobby, waardoor nieuwe, niet-vleesproducten veel moeite moeten doen om überhaupt op de markt te komen. Hille van der Kaa (Vegetarische slager/Those Vegan Cowboys) bevestigde dit beeld, maar vertelde ook hoe het hun branding had geholpen: hun veganistische kaas heet nu Fromance en ook hun vegetarische vlees kreeg namen die hielpen bij de branding. Hille benadrukte dat alles om smaak draait: "als je vleeseters wilt verleiden tot het veranderen van hun gedrag dan moet het vooral lekker zijn".
Eerder lieten Jayson en Francois al zien dat informatiecampganes en nudging vooral werken voor mensen die vinden dat ze eigenlijk milieubewuster zouden moeten worden. De echte vleeseters bereik je er niet mee. Hille benadrukte daarom het belang van technologie (‘the stainless cow’) en van samenwerken met de vlees- en zuivelsector. Maar ook zij gaf aan het eind van haar presentatie toe dat beprijzing van de externe kosten van de vlees- en zuivelsector voor de ontwikkeling van plantaardige alternatieven "wel heel erg prettig" zou zijn.
Nadere informatie (en ook voor papers en presentaties): Jetske Bouma (PBL), Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
