Beleidspakketten voor een klimaatneutraal Nederland in 2037

Als Nederland een evenredige bijdrage wil leveren aan de mondiale CO₂-reductie, moet Nederland al in 2037 bijna klimaatneutraal zijn. Ecorys onderzocht welk klimaatbeleid nodig is om dit doel te realiseren. De uitkomsten van het onderzoek laten zien dat een dergelijk aangescherpt klimaatdoel nog steeds binnen bereik is, maar wel vraagt om ingrijpende maatregelen en een omslag in het denken.

Het New Climate Institute heeft onderzocht wat Nederland moet doen om zijn ‘fair share’ bij te dragen aan de wereldwijde CO₂-reductie die nodig is om het klimaat met maximaal 1,5 graden te laten opwarmen. Hun onderzoek laat zien dat een ‘full fair share’ bijdrage voor Nederland op dit moment al buiten bereik is, omdat het volledige CO₂-budget dat daarbij hoort al is opgebruikt. Twee andere CO₂-budgetten, één gebaseerd op het aantal inwoners en een op het huidige emissieaandeel, zijn nog niet opgebruikt. Het is voor Nederland dus nog mogelijk om binnen deze budgetten te blijven, op voorwaarde dat er snel additioneel klimaatbeleid wordt gevoerd.

Beleidsmaatregelen

Voor elk van de sectoren uit het Klimaatakkoord zijn in dit onderzoek een aantal beleidsmaatregelen ontworpen om binnen het CO₂-budget te blijven. In grote lijnen zijn er drie soorten maatregelen: het verminderen van vervuilende activiteiten, het vervangen van vervuilende door schone processen en het verbeteren van bestaande activiteiten door ze efficiënter te maken. In de meeste sectoren is een combinatie van deze drie soorten beleid nodig om de reductiedoelen te behalen. Per sector is gezocht naar een optimale beleidsmix, waarbij de maatschappelijke baten worden gemaximaliseerd met behulp van beleid dat haalbaar en rechtvaardig is.

Bij het ontwerpen van de beleidsmaatregelen is vooral gekozen voor normering en actieve overheidsinterventies, omdat deze meer zekerheid geven dat de doelen behaald worden dan instrumenten als subsidies en belastingen. Daarnaast is flankerend beleid ontworpen om de lusten en lasten van het klimaatbeleid eerlijk te verdelen en kwetsbare groepen te ondersteunen.

Op hoofdlijnen leiden de beleidsmaatregelen per sector tot de volgende resultaten:

• Elektriciteit: hogere doelen voor duurzame elektriciteitsopwekking, een snellere uitrol, een lager elektriciteitsverbruik en meer vraagsturing om het fluctuerende aanbod te volgen.
• Industrie: omschakeling naar industriële processen op basis van elektriciteit en waterstof, inzet op energiebesparing en circulair materiaalgebruik.
• Mobiliteit: afname van het aantal voertuigkilometers, modal shift en vervanging van het fossiele wagenpark.
• Gebouwde omgeving: sneller energiezuinig maken van woningen en utiliteitsgebouwen en collectieve verduurzaming van de warmtevoorziening.
• Landbouw: omschakeling naar aardgasvrije glastuinbouw en ecologische veehouderij in combinatie met een krimp van de veestapel.
• Landgebruik: omzetten van landbouwgrond in natuurgebied en management van het waterpeil in veenweidegebieden.

Scenario’s en modelanalyse

Om de effecten van de beleidsmaatregelen te kwantificeren, is een model gebouwd dat deze effecten doorrekent. Dit model neemt de projecties uit de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2021 als uitgangspunt en voegt daaraan voor elke beleidsmaatregel een inputparameter toe. Door de waarden van de inputparameters te variëren, kunnen de effecten van het gevoerde beleid worden doorgerekend in termen van additionele uitstootreductie ten opzichte van het basispad uit de KEV.

Met dit model zijn twee scenario’s doorgerekend: 

• Lineair richting klimaatneutraliteit in 2037: in vijftien jaar worden de CO₂-emissies via een lineair pad gereduceerd tot bijna nul. Dit leidt tot een reductie van 64% in 2030 en 91% in 2037. Hiermee wordt binnen een cumulatief uitstootbudget van 1.782 Mton CO₂-eq. gebleven.
• Zo snel mogelijk klimaatneutraal: alle beleidsmaatregelen worden maximaal ingezet om zo snel mogelijk een zo groot mogelijke reductie te behalen. In dit scenario bedraagt de reductie 79% in 2030 en 97% in 2037. Hiermee wordt binnen een cumulatief uitstootbudget van 1.242 Mton CO₂-eq. gebleven.

De resulterende reductiepaden zijn visueel weergegeven in onderstaande grafieken. Daarbij is het effect van de verschillende maatregelen gegroepeerd naar de drie hoofdcategorieën van het beleid: verminderen, verbeteren en vervangen.

Haalbaarheid van de maatregelen

Op basis van het bronnenonderzoek en de daarop gebaseerde modelanalyse is het aannemelijk dat uitvoering van de gekozen maatregelen volstaat om de reductiedoelen te bereiken. Er zijn daarbij wel de nodige uitvoeringsbarrières die geslecht moeten worden, zoals het vinden van voldoende personeel, het verkorten van vergunningsprocedures en het inpassen van nieuwe infrastructuur in de ruimtelijke ordening.

Het rapport is te downloaden via:

https://milieudefensie.nl/actueel/onderzoek-richt-klimaatbeleid-op-verminderen-vervuilende-activiteiten/@@download/file/Rapport-Beleidsomslagen-Ecorys.pdf.

Nadere inlichtingen: Menno van Benthem, +31 6 36 55 65 66, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.